Παράκαμψη προς το κυρίως περιεχόμενο

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ Ιεράς Συνόδου δια τον τρόπον λειτουργίας των Ι. Ναών κατά το χρονικόν διάστημα από 17 Μαϊου έως 5 Ιουνίου 2020

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 3091

Προς τους Σεβασμιωτάτους Μητροπολίτας της Εκκλησίας της Ελλάδος
Εις τας Έδρας αυτών

Σεβασμιώτατε εν Χριστώ αδελφέ,
ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ !

Συνοδική Αποφάσει, ληφθείση εν τη Συνεδρία της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της 12ης μηνός Μαίου ε.ε., γνωρίζομεν υμίν ότι η Ιερά Σύνοδος, εν τη ρηθείση Συνεδρία Αυτής, εν όψει της συμμετοχής των πιστών εις τας Θείας Λειτουργίας και τας Ιεράς Ακολουθίας εντός των Ιερών Ναών από της προσεχούς Κυριακής 17ης Μαίου 2020, απεφάσισεν όπως καθορίση τας απαραιτήτους προϋποθέσεις διά την αποφυγήν του συνωστισμού των πιστών και πιθανής εξαπλώσεως της πανδημίας του κορωνοιού Covid-19, αίτινες θα ισχύσουν από 17ης Μαΐου έως 5ης Ιουνίου ε.ε., ως εξής:

1) Κατά την είσοδον εις τον Ιερόν Ναόν δέον όπως εφαρμόζηται, τη επιτηρήσει ειδικώς εξουσιοδοτηθέντος επί τούτω προσώπου, η τήρησις της αποστάσεως του ενός και ημίσεος (1,5) μέτρου τουλάχιστον μεταξύ των πιστών. Εις περίπτωσιν δε καθ΄ ην η επιφάνεια του Ιερού Ναού (εξαιρουμένων των βοηθητικών χώρων) υπερβαίνει τα πεντακόσια (500) τ.μ., ο μέγιστος αριθμός παρευρισκομένων εκ του νόμου ορίζεται εις τα πεντήκοντα (50) πρόσωπα.

2) Επί τω σκοπώ της εξυπηρετήσεως των πιστών κρίνεται αναγκαίον όπως αναρτηθούν εις τους πίνακας ανακοινώσεων των Ιερών Ναών ή και εις τας υφισταμένας ιστοσελίδας των: α) το ωράριον τελέσεως των Ιερών Ακολουθιών, β) το ωράριον κατά το οποίον ο Ιερός Ναός θα παραμένη ανοικτός διά την προσέλευσιν των πιστών και γ) ο συνολικός αριθμός των πιστών, οίτινες δύνανται ίνα παρευρίσκωνται ταυτοχρόνως εντός του Ιερού Ναού, συμφώνως προς τας ανωτέρω υγειονομικάς υποδείξεις.

3) Το αρμοδίως εξουσιοδοτηθέν πρόσωπον διά τον έλεγχον της αναμονής εις τας εισόδους των Ιερών Ναών συνιστάται ίνα φέρη τα υπό του νόμου προβλεπόμενα μέτρα προστασίας (μάσκα, γάντια κ.λπ.). Εφόσον παρέχεται η δυνατότης, προτείνεται η χρήσις διαφορετικών θυρών του Ιερού Ναού διά την ασφαλεστέραν είσοδον και έξοδον των πιστών. Επιπροσθέτως, απαιτείται η τοποθέτησις ειδικών απορριματοδοχείων εις τας εξόδους των Ιερών Ναών διά την άμεσον απόρριψιν του χρησιμοποιηθέντος εξοπλισμού υγιεινής.

4) Εις περίπτωσιν καθ΄ ην ο αριθμός των προσελθόντων υπερβαίνη τον επιτρεπόμενον διά τους εισερχομένους εις τους Ιερούς Ναούς, ούτοι δύνανται όπως παραμένωσιν εν τω προαυλίω χώρω, προσευχόμενοι και τηρούντες την ενδεδειγμένην απόστασιν του ενός και ημίσεος (1,5) μέτρου μεταξύ των, καθώς θα έχουν τεθή εις λειτουργίαν τα εξωτερικά μεγάφωνα των Ιερών Ναών, κατά τας εκ της κειμένης νομοθεσίας επιτρεπομένας ώρας και εις το προβλεπόμενον επίπεδον εκπομπής ήχου.

5) Εάν υφίστανται πλείονες του ενός Εφημέριοι εις τινας Ιερούς Ναούς, συνιστάται η τέλεσις περισσοτέρων Θείων Λειτουργιών κατά την αυτήν ημέραν, συμφώνως τη εκκλησιαστική συνηθεία και πρακτική, τόσον κατά την Κυριακήν, όσον και κατά τας μεγάλας Εορτάς. Εν τοιαύτη περιπτώσει, δύνανται οι κατά τόπους Σεβασμιώτατοι Μητροπολίται να επιτρέψωσι, κατά την ποιμαντικήν Αυτών κρίσιν, την τέλεσιν της Ακολουθίας του Όρθρου αφ’ εσπέρας, μετά την Ακολουθίαν του Εσπερινού. Αι Αγρυπνίαι θα τελώνται κατά τα καθιερωμένα, αναφορικώς δε προς τας κωδονοκρουσίας, δέον όπως τελώνται κατά τον συνήθη τρόπον.

6) Η Ιερά Σύνοδος προτρέπει τους Σεβασμιωτάτους Μητροπολίτας ίνα συστήσωσι την συχνήν τέλεσιν Θείων Λειτουργιών και κατά τας εργασίμους ημέρας της εβδομάδος, επί τω τέλει της διευκολύνσεως των εργαζομένων πιστών, αλλά και της συμμετοχής των εις ελάσσονος προσελεύσεως λειτουργικάς Συνάξεις.

7) Όσοι εκ των πιστών ανήκουσιν εις υγειονομικώς ευπαθείς ομάδας (ηλικιωμένοι, ασθενείς πάσχοντες εξ αναπνευστικών προβλημάτων ή σακχαρώδους διαβήτου ή καρδιαγγειακών νοσημάτων, ανοσοκατεσταλμένοι) παρακαλούνται ίνα αποφεύγουν την έξοδον εκ της οικίας αυτών, χάριν της προστασίας της υγείας των. Εάν δε επιθυμούν την κατ’ οίκον εξυπηρέτησιν των εκκλησιαστικών αναγκών των, και κυρίως την Θείαν Μετάληψιν των Αχράντων Μυστηρίων, δύνανται οι Ιερείς, λαμβάνοντες τα απαραίτητα μέτρα προφυλάξεως, να επιτελούν το αδιάπτωτον ποιμαντικόν των καθήκον.

8) Θεωρείται αναγκαία η μέριμνα διά την τοποθέτησιν αντισηπτικών/απολυμαντικών εις τας εισόδους των Ιερών Ναών, διά την υποχρεωτικήν δι’ άπαντας τους εισερχομένους απολύμανσιν των χειρών, ως και η τοποθέτησις εις εμφανές σημείον του προβλεπομένου αναγκαίου εξοπλισμού υγιεινής (χαρτομάνδηλα, χάρτιναι πετσέται κ.λπ.).

9) Οσάκις παρέχεται η δυνατότης διευθετήσεως του χώρου εκάστου Ιερού Ναού επί τω σκοπώ της παρουσίας των πιστών συμφώνως προς την ως άνω αναλογίαν (εν πρόσωπον ανά δέκα (10) τ.μ. επιφανείας και με ελαχίστην απόστασιν ενός και ημίσεος (1,5) μέτρου μεταξύ των), δέον όπως διατηρώνται εντός των Ιερών Ναών μόνον τα αντιστοιχούντα εις τους προσερχομένους καθίσματα, τιθέμενα κατά τας προσηκούσας μεταξύ των αποστάσεις. Προς τον σκοπόν αυτόν θα διευκολύνη η απόσυρσις των περισσευόντων καθισμάτων εκτός των Ιερών Ναών.

10) Ο φυσικός εξαερισμός των Ιερών Ναών, ενόσω παραμένουν ανοικτοί, είναι υποχρεωτικός. Εις περίπτωσιν χρήσεως τεχνητού κλιματισμού, ενδείκνυται η άμεσος μέριμνα διά τον καθαρισμόν των φίλτρων αυτού, καθώς και η εξασφάλισις ταυτοχρόνου φυσικού εξαερισμού του ιερού χώρου εκ των θυρών και των παραθύρων αυτού, κατά την διάρκειαν της τυχόν λειτουργίας του.

11) Καθίσταται αδήριτος και απόλυτος η ανάγκη διά την συχνήν και σχολαστικήν καθαριότητα, και διά την τακτικήν απολύμανσιν δι΄ αντισηπτικού διαλύματος των σημείων και των επιφανειών του Ιερού Ναού όπου παρατηρείται συχνή πρόσβασις των πιστών.

12) Κατά την διάρκειαν της παραμονής των εις τον Ιερόν Ναόν, οι πιστοί, με προσωπικήν των ευθύνην και μέριμναν, συνιστάται ίνα φέρουν προστατευτικήν μάσκαν, την οποίαν ασφαλώς θα αφαιρούν προσερχόμενοι εις την Θείαν Μετάληψιν. Εάν δε πιστός τις, ενόσω παραμένει εν τω Ιερώ Ναώ, παρουσιάση συμπτώματα ασθενείας, επιβάλλεται όπως ληφθή μέριμνα διά την άμεσον και ασφαλή απομάκρυνσίν του ή, εφόσον τούτο δεν είναι δυνατόν, διά την ασφαλή μετακίνησίν του εις ειδικόν χώρον, προς αποφυγήν επαφής μεθ΄ ετέρων προσώπων. Προς αντιμετώπισιν τοιούτων φαινομένων, κρίνεται υποχρεωτική η πρόβλεψις διά την ύπαρξιν καταλλήλου χώρου (π.χ. γραφείον, χώρος εις το πνευματικόν κέντρον κ.λπ.) με επαρκή εξαερισμόν, όπου θα υπάρχουν μάσκαι, χαρτομάνδηλα, πλαστική σακούλα διά την απόρριψιν αυτών, και αντισηπτικόν διάλυμα χειρών.

13) Κατά την προσέλευσιν εις την Θείαν Μετάληψιν απαιτείται ίνα τηρώνται μετ΄ ακριβείας αι προβλεπόμεναι αποστάσεις μεταξύ των πιστών. Επίσης, κατά την διανομήν του αντιδώρου, του άρτου, των κολλύβων και άλλων ευλογιών, πέραν της τηρήσεως των αναλόγων αποστάσεων, κρίνεται αναγκαία η τήρησις των σχετικών υγειονομικών προφυλάξεων.

14) Επαναβεβαιούνται αι από 16ης Μαρτίου και 1ης Απριλίου 2020 Αποφάσεις της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, ως προς την λιτήν τέλεσιν των Ιερών Ακολουθιών, συμφώνως προς το ήθος και την παράδοσιν της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας. Το αυτό ισχύει και διά τας μεγάλας Πανηγύρεις της περιόδου αυτής, αι οποίαι θα πρέπη να διακρίνωνται διά την μετά σεμνότητος τέλεσίν των υπό μόνου του οικείου Αρχιερέως. Αι Λιτανείαι και αι μεταφοραί Ιερών Εικόνων και Ιερών Λειψάνων προς προσκύνησιν αναστέλλονται προσωρινώς μέχρι της 5ης Ιουνίου ε.ε.

15) Όσον αφορά εις την τέλεσιν των Ιερών Μυστηρίων του Γάμου και της Βαπτίσεως και των Εξοδίων Ακολουθιών, ισχύουν άπαντα τα ανωτέρω προβλεπόμενα σχετικώς προς την προσέλευσιν των πιστών, ενώ τα Ιερά Μυστήρια θα τελώνται εντός του Ιερού Ναού, συμφώνως προς προγενεστέραν Συνοδικήν Απόφασιν. Αναφορικώς δε προς τους στολισμούς των Ιερών Ναών, θεωρείται απαραίτητος η προτίμησις της λιτότητος και της απλότητος.

16) Επιτρέπεται η αναμετάδοσις των Ιερών Ακολουθιών μέσω των ραδιοφωνικών σταθμών, «κατ’ οικονομίαν» διά τους έχοντας ανάγκην. Ως προς τας τηλεοπτικάς αναμεταδόσεις, επιτρέπονται μόνον μέσω των Εθνικών και Περιφερειακών Τηλεοπτικών Δικτύων και των Σταθμών αμιγούς Εκκλησιαστικού Προγράμματος της τηλοψίας ή και του διαδικτύου, αλλά υπό τον όρον της χρήσεως μόνον έως δύο τηλεοπτικών καμερών (εξαιρείται ο Μητροπολιτικός Ιερός Ναός Αθηνών, λόγω της αναμεταδόσεως υπό της Δημοσίας Τηλεοράσεως) και τούτο επί τω σκοπώ της αποφυγής της παρουσίας προσώπων επί πλέον των επιτρεπομένων, εντός των Ιερών Ναών. Δεν επιτρέπεται η χρήσις τηλεοπτικών καμερών ή και φωτογραφικών στιγμιοτύπων εντός του Ιερού Βήματος.Καθίσταται αυτονόητον ότι διά την αναμετάδοσιν ή και φωτογράφησιν εντός των Ιερών Ναών και των Ιερών Μονών, εκ μέρους επαγγελματιών ή ιδιωτών, δέον όπως έχη εξασφαλισθή η εκ των προτέρων άδεια της οικείας Ιεράς Μητροπόλεως, τη ευθύνη των κατά τόπους Εκκλησιαστικών Συμβουλίων και Ηγουμενοσυμβουλίων, και όπως τηρώνται επακριβώς όλαι αι περί προσωπικών δεδομένων προβλέψεις του νόμου, κυρίως δε ως προς την προβολήν των προσώπων των πιστών και ιδίως των μικρών παιδιών, η οποία δεν επιτρέπεται άνευ της κατά νόμον συναινέσεως. Εις τα Ιερά Μυστήρια του Γάμου και της Βαπτίσεως θεωρείται αυτονόητος η δυνατότης παροχής αδείας προς τους φωτογράφους, υπό μόνου του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου.

17) Λόγω της εξ αρχής αποφασισθείσης αναστολής λειτουργίας των Κατηχητικών Σχολείων, των Σχολών Γονέων, των Σχολών Βυζαντινής Μουσικής, Αγιογραφίας, των Συνάξεων Νέων και Μελέτης Αγίας Γραφής και πασών των συναφών δραστηριοτήτων, προτρέπονται αι κατά τόπους Ιεραί Μητροπόλεις, όπως ενθαρρύνουν την διά του διαδικτύου και γενικώς της τεχνολογίας ποιμαντικήν δραστηριοποίησιν των Ιερέων και των κατηχητών και κατηχητριών, προς όφελος κυρίως των ορθοδόξων νέων μας.

18) Τα συσσίτια της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών και των Ιερών Μητροπόλεων θα εξακολουθούν να λειτουργούν υπό την μορφήν της διανομής των πακέτων - γευμάτων και ουχί της σιτίσεως εντός των σχετικών δομών. Διά την παρασκευήν των κρίνεται αναγκαία η πλήρης εφαρμογή των κανόνων υγιεινής των τροφίμων, αλλά και η τήρησις της αποστάσεως των παρασκευαστών των τροφίμων και των ατόμων που βοηθούν εις την διανομήν και την παράδοσιν των πακέτων. Η πιστή και σχολαστική τήρησις των μέτρων ατομικής υγιεινής (υγιεινή χειρών, ορθή αναπνευστική υγιεινή, ορθή χρήσις σκευών κ.λπ.), ως και των γενικωτέρων προβλεπομένων κανόνων υγιεινής, είναι απολύτως απαραίτητος και αυστηρώς επιβεβλημένη δι’ απάσας τας Μονάδας Φιλανθρωπικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος.

19) Δέν ἐπιτρέπεται, ἄχρι καιροῦ, ἡ παράθεσις ἐπιμνημοσύνων δεξιώσεων εἰς τά Πνευματικά Κέντρα ἤ εἰς τάς Αἰθούσας τῶν Ἱερῶν Ναῶν, πρός ἀποφυγήν συνωστισμοῦ, κατ’ ἀναλογίαν πρός τά ἰσχύοντα περί μή λειτουργίας τῶν χώρων ἑστιάσεως καί συναθροίσεως κοινοῦ.

20) Τά ἀνωτέρω ἰσχύουν δι΄ ἅπαντας τούς Ἐνοριακούς, Προσκυνηματικούς, Κοιμητηριακούς, Ἱδρυματικούς κ.λπ. Ἱερούς Ναούς, τά Μητροπολιτικά καί Ἐνοριακά Παρεκκλήσια, οὐχί ὅμως καί διά τά Παρεκκλήσια, τά ὁποῖα εὑρίσκονται ἐντός ἰδιωτικῶν κτημάτων, κτιρίων καί ἐπιχειρήσεων (π.χ. συγκροτημάτων κατοικιῶν, κέντρων ἐκδηλώσεων, ξενοδοχείων κ.λπ.), ὅπου δέν ἐπιτρέπεται ἡ προσέλευσις πιστῶν διότι, ὡς Ἱδιωτικοί Ναοί, εἶναι προωρισμένοι διά τήν ἐξυπηρέτησιν τῶν θρησκευτικῶν ἀναγκῶν τῶν ἰδιοκτητῶν καί τῶν οἰκείων αὐτῶν.

21) Ἅπαντα τά ἀνωτέρω ἀφοροῦν καί εἰς τάς Ἱεράς Μονάς καί τά Ἡσυχαστήρια. Κατά τό ὡς ἄνω δέ χρονικόν διάστημα, ἀπαγορεύονται αἱ ὀργανωμέναι ὁμαδικαί προσκυνηματικαί ἐπισκέψεις. Ὁ ἀριθμός ἐπισκεπτῶν πού μποροῦν νά δέχωνται ἡμερησίως (χωρίς διανυκτέρευσιν) δέν εἶναι δυνατόν νά ὑπερβαίνῃ τήν ἀναλογίαν ἕν ἄτομον ἀνά 10 τ.μ. τοῦ Καθολικοῦ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς ἤ ἑτέρου χώρου λατρείας Αὐτῆς ἤ τοῦ χώρου ἐγκαταβιώσεως, μέ ἀνώτατον ὅριον τά πεντήκοντα (50) ἄτομα.

Συμπληρωματικῶς ἀναφέρεται ὅτι κατά τήν προσεχῆ Κυριακήν, 17ην Μαΐου 2020, θά τελεσθῇ Ἐπιμνημόσυνος Δέησις, ὁ τύπος τῆς ὁποίας ἀποστέλλεται συνημμένως, δι’ ἅπαντας τούς ἐκ τῆς ἐνσκηψάσης πανδημικῆς νόσου τοῦ νέου κορωνοϊοῦ κοιμηθέντας ἀδελφούς ἡμῶν.
Ἐπί πλέον ἐπισυνάπτεται καί ἡ ὑπ’ ἀριθ. Δ1α/ΓΠ.οικ. 29519 Κ.Υ.Α. (Φ.Ε.Κ. Β΄ 1816/12.5.2020) μέ θέμα: «Επιβολή προσωρινών μέτρων στους θρησκευτικούς χώρους λατρείας για την προστασία της δημόσιας υγείας έναντι του κορωνοϊού COVID- 19, για το χρονικό διάστημα από 17.5.2020 έως και 5.6.2020», πρός ὑμετέραν ἐνημέρωσιν.

Αναφορικώς προς το αδικαιολογήτως αναφυόμενον κατά καιρόν ζήτημα περί των υποτιθεμένων κινδύνων, οίτινες, κατά τας βλασφήμους απόψεις τινών, φέρεται ότι ελλοχεύουν κατά την τέλεσιν του ζωογόνου Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας, η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος εκφράζει την πικρίαν, την βαθείαν λύπην και την εκ διαμέτρου αντίθεσίν της προς πανθ’ όσα αναγράφονται, αναμεταδίδονται και παρουσιάζονται μέσω του διαδικτύου εν σχέσει προς τον διασυρμόν των Ιερών Μυστηρίων της Αγίας Ορθοδόξου Χριστιανικής ημών Εκκλησίας, υπομιμνήσκουσα δι΄ έτι μίαν φοράν εις άπαντας, όσοι είτε εξ αγνοίας είτε εκ συνειδητής απιστίας προσβάλλουσι βάναυσα τα ιερά και τα όσια, τα δόγματα και τους ιερούς κανόνας της πίστεως ημών, ότι η Θεία Κοινωνία είναι «φάρμακον αθανασίας, αντίδοτον του μη αποθανείν, αλλά ζην εν Ιησού Χριστώ διά παντός».

Εν κατακλείδει, γνωρίζομεν υμίν ότι η Διαρκής Ιερά Σύνοδος απεφάσισεν όπως αποστείλη συντόμως και ετέραν Εγκύκλιον Αυτής απευθυνομένην προς το Χριστεπώνυμον Πλήρωμα, ίνα αναγνωσθή επ’ Εκκλησίαις, αντί άλλου Κηρύγματος.

Επί δε τούτοις, κατασπαζόμενοι την υμετέραν Σεβασμιότητα εν Κυρίω Αναστάντι, διατελούμεν μετ' αγάπης.



† Ο Αθηνών Ι Ε Ρ Ω Ν Υ Μ Ο Σ, Πρόεδρος
† Ο Θεσσαλονίκης Άνθιμος
† Ο Παραμυθίας, Φιλιατών και Γηρομερίου Τίτος
† Ο Μηθύμνης Χρυσόστομος
† Ο Τριφυλίας και Ολυμπίας Χρυσόστομος
† Ο Μεσσηνίας Χρυσόστομος
† Ο Λευκάδος και Ιθάκης Θεόφιλος
† Ο Θηβών και Λεβαδείας Γεώργιος
† Ο Παροναξίας Καλλίνικος
† Ο Φωκίδος Θεόκτιστος
† Ο Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς Ιουστίνος
† Ο Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου Στέφανος
† Ο Σισανίου και Σιατίστης Αθανάσιος
Ο Αρχιγραμματεύς
† Ο Ωρεών Φιλόθεος

Ακριβές Αντίγραφον
Ο Αρχιγραμματεύς
† Ο Ωρεών Φιλόθεος